КАБКИ ДАРӢ

КАБКИ ДАРӢ

(Ба илҳом аз акси зебои кабке, ки аз Сурхондарё
дар фазои интернет гузошта буданд ва чун ин байтро дар зераш навиштам, посух омад, ки: “На танҳо ёд дорем, барояш ҷон супорем!”)

Туро аз даштҳо бар кӯҳ ронданд,

Зи куҳ дар коми сад домат кашонданд.

Калоғу каргасу калмурғу калход

Ҳама гаштанд бо ту душмани ҳод.

Навоят дар гулу печиду хун гашт,

Ва хунат чун Сиёваш рехт дар ташт.

Чи таште, ки чу дар хокаш нишонданд,

Зи лола бар ҷаҳон оташ фишонданд.

Ало кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Чу соқӣ чашми масти маст дорӣ,

Ду абрӯи ба ҳам пайваст дорӣ.

Ҳинои пойи ту дорад шаҳодат,

Шафақ будаст сархайли нажодат.

Саҳархезон ба ту ихлос доранд,

Ба ёдат кӯҳҳоро пос доранд.

Туву оҳуи кӯҳӣ ҳамтаборед,

Ду саргардон зи ёрон ёдгоред.

Ало кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Ба Файзободу Дашти Кабкрезаш,

Бубинӣ резиши кабку гурезаш.

Ба ёд ояд туро паҳнои таърих,

Ҳумоюнахтареву наҳси Миррих.

Гузар созӣ ба Дашти Ҷонварсӯз,

Ба ёд ояд навоҳои ҷигарсӯз.

Ба ҳар водист аз ту ёдгоре,

Чу солик дар тариқат устуворӣ.

Ало кабки дарӣ фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Нишоне аз бути Фархор дорӣ,

Чу оҳуи бухорӣ ёр дорӣ.

Туро дар кӯҳи Сурхон дида будам,

Зи аҳволи дилат пурсида будам.

Ту бо алҳони фарғонӣ сурудӣ,

Бидонистам, ҳамон ҳастӣ, ки будӣ.

Басо бигзашт бар он рӯзгорон,

Ба тундӣ мисли тири ҷоншикорон.

Ало, кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Ту аз санги Бадахшон ранг бурдӣ,

Басо, ки ҷойи гандум санг хурдӣ.

Зи Балхи Бомиён омад паёмат,

Ки гардун тир меборад ба бомат.

Туро бими уқоби тезпар нест,

Зи теғи асри кайҳонат сипар нест.

Навоят лахти хун гардад, аҷаб не,

Ки ғам сад кӯҳу як барги тараб не.

Ало, кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Туро дар хуни ту оғушт хоҳанд,

Ту ҷони поку аз ту гӯшт хоҳанд.

Дарои рӯзгорон қақбаи туст,

Раҳи ин корвон аз ағбаи туст.

Чу ёд орам зи “кабкони беозор”,1

Манучеҳрӣ падид ояд ба гуфтор.

Ту дар шеъри дарӣ нақши нигинӣ,

Ба сурат, ҳам ба маънӣ дилнишинӣ.

Ало, кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Агарчи порсову гӯшагирӣ,

Агарчи содаву равшанзамирӣ.

Забони ту забони ошноист,

Навои ту ба лаҳни ориёист,

Агарчи чун бародар бо кабӯтар

Шудастӣ сулҳро пайку паямбар,

Вале ҳамвора чархи ҷангандоз

Туро бар ҷанг водорад ба анбоз.

Ало, кабки дарӣ, фарёд дорӣ?

Забони модариро ёд дорӣ?

Чу бишниданд кабкон ин хитобам,

Садо карданд аз ҳар кӯ ҷавобам.

Зи Балху Кобулу Табрезу Кашмир,

Кӯҳистони Ҳимолиёву Помир.

Ҳироту Зобулистону Сиистон,

Зи Ҳинду Кошғар, паҳнои Олон.

Зи Вахшу аз Ҳисору аз Бадахшон,

Зи Суғду аз Қаротегину Хатлон.

Бухорову Самарқанду зи Хоразм...

Фузунтар з-ончи меояд дар ин назм,

Ки аз Симурғи ваҳдат ёдгорем,

Амонатро ҳамеша пос дорем.

Зиҳӣ, кабки дарӣ, фарёд дорӣ!

Забони модариро ёд дорӣ!

Майи 2015

___________
Ишора ба шеъри Манучеҳрии Домғонӣ: Кабкони беозор, ки бар кӯҳи баланданд,
Бе қаҳқаҳа як бор надидам, ки биханданд...

کبک دری

تورا از دشت ها بر کوه راندند

ز کُه در در کام صد دامت کشاندند

کلاغ و کرگس و کلمرغ و کلخاد

همه گشتند با تو دشمن هاد

نوایت در گلو پیچید و خون گشت

و خونت چون سیاوش ریخت در تشت

چه تشتی که چو در خاکش نشاندند

ز لاله بر جهان آتش فشاندند

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

چو ساقی چشم مستِ مست داری

دو ابروی بهم پیوست داری

حنای پای تو دارد شهادت

شفق بودست سرخیل نژادت

سحرخیزان به تو اخلاص دارند

به یادت کوه ها را پاس دارند

تو و آهوی کوهی همتبارید

دو سرگردان ز یاران یادگارید

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

به فیض آباد و دشت کبکریزش

ببینی ریزش کبک و گریزش

به یاد آید تو را پهنای تاریخ

همایون اختری و نحس مریخ

گذر سازی به دشت جانورسوز

به یاد آید نواهای جگرسوز

به هر وادیست از تو یادگاری

چو سالک در طریقت استواری

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

نشانی از بُت فرخار داری

چو آهوی بخاری یار داری

تورا در کوه سُرخان دیده بودم

ز احوال دلت پرسیده بودم

تو با الحان فرغانی سرودی

بدانستم همان هستی که بودی

بسی بگذشت بر آن روزگاران

به تندی مثل تیر جان شکاران

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

تو از سنگ بدخشان رنگ بردی

بسا که جای گندم سنگ خوردی

ز بلخ بامیان آمد پیامت

که گردون تیر می بارد به بامت

تو را بیم عقاب تیز پر نیست

ز تیغ عصر کیهانت سپر نیست

نوایت لخت خون گردد عجب نی

که غم صد کوه و یک برگ طرب نی.

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

تورا در خون خود آغُشت خوهند

تو جان پاک و از تو گوشت خواهند

درای روزگاران ققبۀ توست

رهِ این کاروان از اقبۀ توست

چو یاد آرم ز "کبکان بی آزار"1

منوچهری پدید آید به گفتار

تو در شعر دری نقش نگینی

به صورت هم به معنی دلنشینی

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

اگرچه پارسا و گوشه گیری

اگرچه ساده و روشن ضمیری

زبان تو زبان آشنایست

نوای تو به لحن آریا یست

اگرچه چون برادر با کبوتر

شدستی صلح را پیک و پیمبر

ولی همواره چرخ جنگ انداز

تورا بر جنگ وادارد به انباز

الا کبک دری فریاد داری؟

زبان مادری را یاد داری؟

چو بشنیدند کبکان این خطابم

صدا کردند از هر کو جوابم

ز بلخ و کابل و تبریز و کشمیر

کوهستان همالیا و پامیر

هرات و زابلستان و سیستان

ز هند و کاشغر، پهنای آلان

ز وخش و از حصار و از بدخشان

ز سغد و از قراتیگین و ختلان

بخارا و سمرقند و ز خوارزم...

فزون تر زان چه می آید در این نظم

که که از سیمرغ وحدت یادگاریم

امانت را همیشه پاس داریم

زهی کبک دری فریاد داری!

زبان مادری را یاد داری!

________
1 اشاره به شعر منوچهری دامغانی: کبکان بی آزار که بر کوه بلندند
بی قهقهه یک بار ندیدم که بخندند...
2-3 دشت کبک ریز و جانور سوز – نام موضیع هایی در تاجیکستان.

اردبهشت 2015